DEFINICJA CHOROBY
Depresja jest jednym z najczęściej występujących schorzeń o charakterze psychicznym. O randze problemu dobitnie świadczą dane statystyczne ? szacuje się, że w ciągu całego życia dotyka ona nawet 17 % populacji, a aż 12-25 % osób zgłaszających się do lekarza pierwszego kontaktu cierpi z powodu depresji umiarkowanej lub ciężkiej.
Co więcej, u co najmniej połowy chorych przypadłość ta nigdy nie zostaje zdiagnozowana, gdyż mylnie brana jest za okresowe przygnębienie, smutek czy rozchwianie emocjonalne. W konsekwencji pacjenci pozostają bez opieki terapeutycznej i wsparcia farmakologicznego, co może przynieść katastrofalne skutki, w skrajnych przypadkach prowadzi nawet do samobójstwa.
OBJAWY DEPRESJI
Depresja narasta powoli i niepostrzeżenie, przez co bardzo rzadko zostaje rozpoznana w pierwszym, najlżejszym stadium. Na początku pojawia się utrata radości życia i zdolności odczuwania jakichkolwiek przyjemności. To ? wydarzenia, przedmioty, osoby ? co jeszcze niedawno było źródłem szczęścia i satysfakcji zaczyna być odbierane jako obojętne. Dotychczasowe pasje i zainteresowania tracą na atrakcyjności, a człowiek staje się smutny i apatyczny. Z czasem rozwija się anhedonia, czyli całkowity brak zdolności odczuwania przyjemności, zarówno zmysłowej, cielesnej, emocjonalnej, intelektualnej, jak i duchowej. Towarzyszy mu zwykle poczucie pustki, jałowości, a czasami zmienne (labilne) nastroje, drażliwość, nerwowość, płaczliwość, kłótliwość, niezdolność do panowania nad własnymi emocjami oraz impulsywność.
Pogrążony w świecie swojego cierpienia chory zaczyna narzekać na bezsenność, doświadcza stanów lękowych oraz wątpi w siebie i swoje możliwości. W konsekwencji, owładnięty poczuciem bezsensu życia, z rezygnacją spogląda w przyszłość, a podejmowanie jakichkolwiek działań wiąże się dla niego z ogromnym wysiłkiem lub jest wręcz niemożliwe. W niektórych wypadkach ogólnym objawom może towarzyszyć brak apetytu, spadek masy ciała, bóle głowy, problemy z menstruacją, spadek libido lub suchość w jamie ustnej. Tutaj trzeba jednak pamiętać, że objawy typowo somatyczne są jedynie przejawem problemów psychicznych i sposobem ich maskowania.
CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE ROZWOJOWI DEPRESJI
Długotrwały stres, niepowodzenia życiowe, szok wywołany stratą bliskiej osoby, to jedne z najczęściej występujących przyczyn depresji. Na poziomie molekularnym natomiast wywołują ją zmiany w biochemii mózgu, a konkretnie zaburzenia funkcji neurotransmiterów: serotoniny odpowiedzialnej za dobry nastrój, noradrenaliny dającej życiowy napęd i dopaminy, której zawdzięczamy uczucie przyjemności.
W zależności od podłoża problemu, depresja może wystąpić jako:
- schorzenie pierwotne, w przebiegu choroby afektywnej jedno lub dwubiegunowej,
- zaburzenie wtórne do występującej choroby somatycznej lub jej terapii,
- wtórnie do zaburzeń lękowych i adaptacyjnych oraz powodowanych przez przewlekły stres.
Trzeba tu jednak podkreślić, że niezwykle rzadko udaje się jednoznacznie zakwalifikować dany przypadek do którejś z podanych kategorii. Najczęściej za wystąpienie choroby odpowiedzialny jest bowiem cały splot czynników i wydarzeń.
LECZENIE DEPRESJI
Leczenie ma na celu spowodowanie ustąpienia objawów choroby, przywrócenie funkcjonowania na poziomie sprzed jej wystąpienia oraz zapobieżenie jej nawrotom. W tym celu stosuje się psychoterapię, farmakoterapię lub połączenie obu tych metod.
Pierwszą metodę wykorzystuje się przede wszystkim przy reaktywnym źródle problemu, czyli w przypadkach, kiedy został on wywołany szczególnie bolesnymi wydarzeniami życiowymi. W takiej sytuacji narastające emocje (ból, cierpienie, żal, smutek), należy przepracować z psychologiem. Terapia opiera się na partnerskiej relacji pacjenta i psychoterapeuty, zachęcaniu chorego do samoobserwacji, formułowania własnych celów, zadawania pytań oraz szukania na nie odpowiedzi.
Z kolei leczenie farmakologiczne odbywa się w oparciu o tak zwane leki przeciwdepresyjne odpowiednio dobrane do objawów występujących u danego chorego, z uwzględnieniem profilu działań niepożądanych, chorób współistniejących oraz ewentualnych innych leków, które przyjmuje pacjent. Prawidłowo przeprowadzona farmakoterapia daje zadowalające efekty u około 70 % pacjentów już po pierwszej kuracji.
DODATKOWE UWAGI
Ze względu na trudności związane z rozpoznaniem jednostki chorobowej jaką jest depresja, należy zwracać baczną uwagę na wszelkie, trwające dłużej niż dwa tygodnie negatywne zmiany w zachowaniu naszych bliskich i ludzi z otoczenia. Jeżeli natomiast problem zostanie u kogoś zdiagnozowany, osoba ta powinna być traktowana z należytą dozą wyrozumiałości. Trzeba zrozumieć, że może być ona okresowo niezdolna do wykonywania części swoich obowiązków, zarówno domowych jak i zawodowych oraz utrzymywania standardowych stosunków z otoczeniem.